28-12-2019
Lawa wìe Gott ìn Frànkrich
Lawa wìe Gott ìn Frànkrich ìsch a Üssdruck wo ma ìn verschìdena Sprocha fìndet : vivre comme Dieu en France uff Frànzeesch, live like God in France uff Anglisch, vivere come Dio in Francia uff Italianisch, lebn vi Got in Frankraykh uff Yiddish. Lawa wìrd vìelmol ersetzt dur assa, trìnka, gniassa, àwer d ursprìngliga Beditung ìsch gsì sorglos lawa. Frànkrich, a Lànd wo ma sorglos kà lawa ! ja do Schweschter !
Dia Behàuiptung hàt sìch ìn letschter Zitt ìn d Vergassaheit gstìrzt.
Unser Lànd ìsch, wìe noch vìel àndera, nìt verschont gsì vo Umwatter, Iwerschmwemmunga, Ardbeba, Wìrbelstìrm, zwààr àlles Nàtürkàtàstrofa, wo dr Mensch normàlerwiis nit kàt andera. Oder doch ? Sìnn mìr àm And doch a wenig dschuld àm Klimawàndel ? Doch do wo mìr unsera Veràntwortung nìt känna verleigna ìsch ìn letschter Zitt dia soziàla Unsìcherheit. Wähla mìr latz, oder ìsch d Stìmm vo dr Stross meh wart àss dia vo da Wàhlzättel.
Zwààr sitter 1947, ìsch no nìt ei einzig Johr ummagànga ohna a Streik vo dr SNCF, àwer dàs Johr ìsch nìt amol a Wiahnachtawàffastìllstànd beàchta wora.
Ìn àlla Lander verstehn d Litt nìt wurum àss d Frànzosa d Hüahn mìt da guldiga Eier wann schlàchta, wurum àss sìe dr Nàscht àbsaga wo sìe gmeinsàm druff sìtza. Vìel sìnn schàdafroh, wìe sìe domìt ìhra eigena Untugenda känna verstecka. Ja, dia ewiga Unzfrìdaheit un Suttrarèi !
O ìm Elsàss kà ma suttra ! Àwer do gìt’s jetz a nèia Hoffnung, mìt’ra züakìnftiga Kollektivität wo s Landla soll vereiniga, nìt fer sìch uff sìch salbscht zruck ziaga, àwer, ìm Gegateil, fer sìch uff a Wìnckel vo 360 Gràd äffna.
Un scho geht’s, o bi da Iheimischa, wìdder los. Ìsch d Regionàlsproch Ditsch oder Elsassisch ? assa mìr Grummbeera oder Hardäpfel ? Zwatschgawaja oder Quetscheküeche ? Kännt ma nìt andlig fer s nachschta Johr oder Johrzehn sìch vornah dàs àbgnutzta Schuldgfühl, da Mìnderwartigkeitkomplex, dia standiga Sìndabockjàcht àbschìtla, un àlla àm glicha Strìck ziah.
Mi Nèijohrwunsch : àsses, ìn a pààr Moneta, oder Jährla, ìn àlla Sprocha wìrd heissa : lawa wìe Gott ìm… Elsàss.
LEXIQUE
d ursprìngliga Beditung : la signification originelle
dr Wiahnachtawàffastìllstànd : la trève de Noël
d Hüahn mìt da guldiga Eier wann schlàchta : tuer la poule aux oeufs d’or
dr Nàscht àbsaga wo mìr druff sìtza : scier la branche sur laquelle nous sommes assis
s àbgnutzta Schuldgfühl : un sentiment de culpabilité éculé
dr Mìnderwartigkeitkomplex : le complexe d’infériorité
d Sìndabockjàcht : la chasse au bouc émissaire.
Yves BISCH